Greta Minde - Theodore Fontane w noweli miłosnej.)

    W swej domowej biblioteczce posiadam sporo niewielkich książeczek z lat 70 wydanych przez  wydawnictwo Książka i Wiedza  w serii z

a między nimi dwie napisane przez  Theodora Fontane - nowelkę pt."Greta Minde" i powieść "Effi Briest".
Zbierałam te popularnie zwane  Kolibry, jak inni znaczki, ale nie czytałam. I dopiero teraz biorąc udział w różnych wyzwaniach czytelniczych odkurzam je kolejno. Tym razem sięgnęłam po Theodora Fontane by przeczytać w ramach wyzwania ejotek  książkę, w której tytule znajduje się  imię. I padło na "Gretę  Minde", gdyż  jest niewielka objętościowo, a czasu do czytania już w styczniu miałam niewiele.

         Theodore Fontane, jak wyczytałam z notki zamieszczonej wewnątrz okładki, żyjący w latach 1819-1898 pisarz niemiecki, z zawodu aptekarz, porzucił swój fach na rzecz dziennikarstwa i pracy literackiej.Głównie pisał nowele i powieści, chociaż te drugie zaczął pisać po 60 tym roku życia. Utwory jego,  zaliczane obecnie  do szczytowych osiągnięć postępowej powieści mieszczańskiej w literaturze niemieckiej XIX wieku, w swej tematyce zawierają dramaty osobiste bądź tragedie rodzinne, których źródłem były konflikty uczuciowe będące skutkiem panujących stosunków społecznych i skostniałych norm obyczajowych.

    Napisana w 1880 roku przez Theodora Fontane "Greta Minde" traktowana jest jako nowelka miłosna.
Pewno dlatego, że osią tej opowiastki jest faktycznie, mająca tragiczny finał, miłość łącząca główną bohaterkę, tytułową Gretę i  niewiele od niej starszego Valtina. Nowela ta ukazuje jednakże również  szeroko tło i przyczyny   miłosnego dramatu, który rozegrał się w Marchii Brandenburskiej w XVI w. po wprowadzeniu w tym kraju protestantyzmu. Mieszkająca w niewielkiej miejscowości Tangermünde nastoletnia Greta, gdy ją poznajemy jest półsierotą,  córką Jakuba Minde, miejscowego, bardzo szanowanego  radnego, z drugiego małżeństwa. Dorasta bez matki, którą, Hiszpankę z pochodzenia i katoliczkę zabiła tęsknota za południem, a być może i nietolerancja protestanckiego środowiska, w którym po zamążpójściu przyszło jej żyć. Greta niezbyt lubiana przez surową i purytańską bratową, ledwie tolerowana przez przyrodniego brata jedyną ostoję ma w kochającym ją ojcu i niani. Jedynym przyjacielem jej zaś jest Valtain, z którym znają się od dzieciństwa. Ta przyjaźń z czasem zamienia się w głębsze uczucie, a Valtain jest jedynym człowiekiem, który po śmierci jej ojca daje jej poczucie bycia kochaną.

kadr z filmu

Pozbawiona miłości najbliższych, za którą ogromnie tęskni, osamotniona w rodzinnym domu chce się z niego wyrwać i namawia Valtaina do ucieczki. Ucieczka dochodzi do skutku, ale po trzech latach Greta, złamana śmiercią Valtaina, z dzieckiem, owocem ich związku, wraca do domu i szuka tu miłosierdzia, gdy go nie znajduje żąda oddania  przysługującej jej części majątku po ojcu. Wyrzucona przez chciwego i pozbawionego serca brata szuka sprawiedliwości u przyjaciela swego ojca, przewodniczącego Rady Miejskiej, lecz i tu jej nie znajduje, gdyż jej słowo przeciwko słowu brata, który również jest radnym nic nie znaczy. Pozbawiona całkowicie złudzeń co do swojej i dziecka przyszłości Greta szarpana silnymi emocjami, na wpół oszalała mści się na mieście, które ją tak niemiłosiernie potraktowało. 

Katerina Jacob w filmie "Grete Minde"

     Greta to bardzo mocno zarysowana postać. Być może jej mieszane pochodzenie, odziedziczona po matce gorąca hiszpańska krew sprawia, że targają nią bardzo mocne uczucia. Bardzo intensywnie przeżywa zarówno miłość, jak i nienawiść , a poczucie krzywdy wyzwala w niej potrzebę zemsty. 
 
    Ta niewielka książeczka, w której splatają się wątki romantyczno-psychologiczny ze społeczno-obyczajowym, jest  znakomicie napisana, bardzo pięknym a przy tym przystępnym językiem co sprawia, że  doskonale się ją czyta, mimo iż tematyka bardzo odbiega od współczesności. A poza tym pozwala poznać życie w  Niemczech w czasach luteranizmu i jego wpływu na postawy społeczne, oraz  hipokryzję z jaką spotkała się Greta, która czytając piękne słowa  umieszczone na ratuszu:
                                   "Jeśli masz władzę, to bądź praw,

                      Bóg jest Twym kniaziem, ty jego rab;
      nie ufaj władzy jaką masz,

    bo policzone są twe dnie.

          Jak ty sądziłeś niegdyś mnie,
takoż Bóg osądzi cię. 

               Tutaj sądziłeś przez parę chwil, 

               Tam cię osądzą po czasy wsze. "

była przekonana, że zostanie sprawiedliwie potraktowana.


Słowa tego swoistego motta do dzisiaj  nie straciły na znaczeniu, gdyż  sprawiedliwość nie dla wszystkich jest jednakowa.
 

Książkę przeczytałam w ramach wyzwań  :